вторник, 5 мая 2020 г.

Hekate


Bu günlərdə Witcheri oxuyuruq. Birdən dedik ki, biz Hekate haqqında məlumat verməmişik. Belə, tanış olun qarşınızda ikinci nəsil Titan olan -Cadugərliyin, Ovsunların, ay, gecə, ruhların, yolqovşaqlarının tanrıçası Hekate və ya Hecate. Aşıq Hesiodosa görə Titan Perses ilə astrologiya və kihanətlə əlaqələndirilən Asterianın tək övladıdır Hekate.
Hekateni Artemidaya bənzədirlər və özünəməxsus əfsanəsi yoxdur. Bütün insanlığa xoşbəxtlik, idman oyunlarında da qələbə bəxş edərmiş. Gəncliyin simvollarından biri kimi çox məşhur idi. Vaxt keçdikcə, xüsusilə də xristianlıq dövründə Hekate Ovsun İlahəsi kimi təbliğ edilmişdir, hətta qaranlıq işlərin hamısını Hekatə ilə birləşdirmişdilər. Bu gün isə Hekate deyəndə Cadugərlik ağlımıza gəlir. ( hardaaaaaan, hara) Hekatenin məşəl gəzdirməsini, onun Ölülər ölkəsi və qaranlıqlarla əlaqəsi kimi yozublar. Apollonius Rhodius, Argonauticada Hekateni "Brimo" kimi çağırır. Brimo da gecələr əlində məşəllə gəzən yeraltı sakini ( nyktipolis khthonie) və ölülərin kraliçasıdır (anassa eneroi) və bu gecə gəzərkən ətrafında itlər uluyarmış.( Hekatə hər axşam masazırdadır deyəsən). Cadugər Medeanın ovsun gücü də Hekatedən gəlir. Belə ki, bir çox məşhur qəhrəmanlara kömək edən kahin Tiresias da Hekatə ilə mesajlaşırmış. Hə bir də deyirlər ki, cadugər Kirke və Aeetes ( bəlkə İgness də :D) bitkilərə aid hər şeyi Hekatedən öyrəniblərmiş. Bu qaynaqlarda yazılır ki, Kolkhis kralı Aeetes Hekatenin yoldaşı, Kirke də qızlarıymış
Necə təsvir edilir?
İki əlində məşəl tutan qadın kimi təsvir edilir, hətta geyimi ilə də Artemidaya bənzədilir. Heykəl sənətində yolqovşaqlarının ilahəsi kimi təsvir edilir. Necə? Üçlü formada "triple" və ya "trimorphos" kimi. Burda da bəzi inanışlar var, belə ki, Qədim Misir mədəniyyətinin təsir etdiyi Hermes Trismegistus inancındakı əntiq Yunan mətnlərində və ya Antikitenin ovsunlardan bəhs edən papiruslarında Hekate üç başlı olaraq təsvir edilir: İt, At və İlan. Bəzən də Qaban və inək başlarına sahib Hekatə təsvirləri də vardır.
Üç sifətli təsvirlərdə isə guya Hekate -Artemida -Selena üçlü şəklində təsvir ediliblərmiş. Day bu üç mövzusu haqqında nələr yoxdu ki, əli qələm tutab yazıb da. Deməli bu üçlü bu gün "gənc qız-ana- yaşlı qadın" kimi götürülür, bəziləri hilal, yarımay, bütöv ay kimi götürür, bəziləri isə üç ilahi krallığı təmsil etdiyini qeyd edir.
Ən qədim Hekate heykəllərində İlahə tək simalıdır. Pausanias ilk üç simalı Hekate heykəlini e.ə. V əsrdə memar Alkamenes tərəfindən düzəldildiyini deyir.
Hekatə ibadətinin ən vacib mərkəzlərdən biri qədim Lagina şəhəridir və ya kəndidir.
Zevs Hekateyə hər üç krallıqda ( Yeraltı, səma, su) hakimiyyət vermişdir. Aaa nöşün? Belə deyək də Titanlarla müharibədə Olimplilərin yanında olan tək -tük Titanlardan biri də Hekatə olmuşdur, buna görə də Zevs ona çoooox hörmət edir və "bacımsan nə istəyirsən edə bilərsən" azadlığını verir. Bundan başqa Divlərlə döyüşdə də Klytiosu məşəli ilə yandırıb öldürmüşdür ki, bu hərəkətilə də könülləri fəth etmişdir. Hə bir də Demeterin qızının tapılmasında köməklik edib. ( ayrıca məqalə həsr edəcəyik)
Hekatenin simvolları ikili məşəl, it, at, ilan, qaban, inək, porsuq ( off kitabda iyləndik də) və açarlardır. 
Həə yadımdan çıxmamış yazım ki, Scyllalar (Ulayan dəniz canavarları və Kerberus) Hekatenin soyundan gəlir.
Hekate Deipnonu
Hekateyə və ruhu rahatlığa qovuşmayan ölülərə Afinada ayda bir dəfə, aysız gecədə keçirilən yemək mərasiminə Deipnon ( günü ən möhtəşəm naharı, şam yeməyi) deyilir. Deipnon gecəsi  yeni ayın ilk günü hesab edilir və Noumenia (yeni ay) deyə adlandırılan bu gecədə, şam yandırılır, hər yerə çiçəklərdən hörülən çələnglər asılır və şərabla, çörəklə qeyd olunur. ( Coco animasiyasında bu mənzərini görə bilərsiniz) Noumenia gecəsindəki kiçik xətt kimi görünən ay Agathos Daimon yəni "yaxşı ruhlar" gecəsində hilal şəklində olur.
Bu gecəni keçirməkdə əsas məqsədlərdən biri də həm ev əhalisini şərdən təmizləmək, həm də intiqam almaq istəyən ruhları sakitləşdirməkdən ibarətdir. Hekate bu gecədə yerin altından çıxartdığı pis ruhlara çiy yumurta, soğan, sarımsaq, balıq və gecəyə məxsus bir çörək təqdim edir. Bundan başqa bəzi qaynaqlarda Romalıların hər ayın 29-nu, yunanlıların isə Avqustun 13-ü ilə 30 noyabrın arasındakı günlərini Hekateyə həsr edirlər. Hətta bir dənə sayt da var ki, ora daxil olub öz nəzrinizi də verə bilərsiniz.
http://www.neokoroi.org/
Roma mifologiyasında adı Triviadır.


Комментариев нет:

Отправить комментарий