Günəş Tanrısı Helios

Yunan mifologiyasında Helios Hyperion ilə Theia adlı Titanın övladıdır. Bəli, bəli Selenayla Eos bacılarıdır. Helios bir tərəfdən günəşi təmsil təmsil edir, digər tərəfdən isə görmə bacarığını, bir dənə də bonus- içilən andların nəzarətçisidir. Okeanos çayının şərq sahillərində bir villası var. Hər gün alova bənzər dörd qanadlı atın çəkdiyi arabasıyla saraydan çıxıb səmada gəzər, axşamüstü də Hesperidlərin ( axşam pəriləri) dünyanın qərb ucundakı ölkəsinə gedərmiş.. Ora çatan kimi də saf qızıldan düzəldilmiş qabın içərisinə girib, Okeanosun sularında üzərək yenidən öz sarayına gələrmiş. Saqqalsız, yaraşıqlı, bənövşəyi əbalı bir adam kimi təsvir edilir. Başında isə Günəşin şüalarından ibarət tac olurmuş. Deməli bütün Yunanıstanda Heliosa ağ at qurban etmək adətmiş. Onu da yazım ki, zaman keçdikcə Apollon və Hefistosla birləşdirilmək istənilsə də, Titan olduğu üçün Helios adını qoruyub saxlaya bilmişdir.

Heliosun Roma mifologiyasında adı Sol (Günəş) və ya Sol İnvictusdur (Fəthedilməmiş Günəş)

Dünyanın yeddi möcüzəsi və Helios?

Rodos adası Helios inancının geniş yayıldığı bir ərazidir. Korinthisi də bu sıraya qoya bilərik. Onu da qeyd edək ki, bir Afinalı Helios və ya Selena inancına bağlı deyil. Günəş tanrısı, ay tanrıçası kimi ilahlar daha çox Helenləşməmiş mədəniyyətlərdə vacibdir. Məşhur komediya yazarı Aristophanes “Sülh”də (yəqin əsərin adıdır) Helios ilə Selenanı Fars tanrıları olduğunu deyib. Əlqərəz qayıdaq Rodos adasına. Dünyanın yeddi möcüzəsindən biri olan Rodos heykəli əslində Heliosun heykəlidir. Böyüklüyü ilə “colossus” adlandırılan e.ə 292-280-ci illərdə heykəltəraş Khares tərəfindən ərsəyə gətirilən heykəldə Helios təsvir edilirdi və heykəlin aşağısında bu sözlərin yazıldığı güman edilir: “Ey Günəş, Dor qəbiləsindən gələn Rodos xalqı, Başı Olimpə dəyən bu bürünc heykəli, müharibəni sakitləşdirib, şəhəri düşməndən aldığı qənimətlərlə taclandıranda sənin adına ucaltdı. “

Mifologiyada deyilir ki, dörd at tərəfindən çəkilən araba ( quadriga) məhz Helios tərəfindən ixtira olunmuşdur. Heliosun alovlu atlarına yunanca “Hippoi Helioi”, latınca isə “Equi Solis” deyilir. Heliosun bu alovlu atları Ovidius tərəfində belə səsləndirilir: Pyrois (alovlu), Eous, Aethon (yanan) və Phlegon (alovlu). Eosphoros yəni səhər ulduzu, hər səhər atları səyahətə hazırlayarmış və bu anda Horai adlanan ( dörd mövsümü təmsil edən) tanrıçalar atlara ambrosia içirdərlərmiş. Tanrıça Tethysdə günün qapılarını açırmış. Heliosu sarayında anası Theia ilə sarayın qapıçısı Hesperoslar qarşılayarlarmış. Həə Heliosun sadəcə atları yox, Thrinakia və  Erutheia adalarında inək və qoyun sürüləri də varmış. Thrinakia adası əfsanəvi bir adadır. Aha... Deməli Odissey cadugər Kirke, kor kahin Tiresiasın kölgəsi tərəfindən xəbərdarlıq edilməsinə baxmayaraq, adada dincəlmək istəyən adamlarının xətrinə dəymir, hamısına deyir ki, ala sən öl vurun ki, inəklərə dəymiyəcəksiniz. Onlar da deyirlər ki, əgüb söööbətdi brat, söz verirlər və birlikdə adaya çıxırlar. Adamlar sözlərinin üstündə dururlar, di gəl ki, bir dənə külək qopur oralarda, əhli dənizçilər gəmilərinə qayıda bilmirlər. Ac qalan dənizçilər, əlacsız qalaraq Heliosun bir –iki inəyini kəsib, yeyirlər. Heliosun Nearia adlı Okeanid pərisindən doğulan qızları Lampetia/Lampetie (işıq, parıltı) ilə Phaethousa (parlaqlıq) adanın qoruyucularıymış və tezcə adada baş verənləri atalarının ovcuna qoyurlar. Heliosda birbaşa gedir Zevsin yanına ki, adam kişi olar, əəəəə. Paa Zevsin beyni çömmürmü, elə təzəcə dənizə açılan dənizçilərin təpəsinə qəşəng bir ildırım, dənizçilər bir başa Tartorosa gedir, Odisseydən başqa. Niyə daydayı var? Azca daydaylıq edirlər, belə ki, sağ çıxan Odissey cəzasını Kalypsonun Adası Ogygiadada çəkir və o adada 7 il yaşayır.

Heliosun müqəddəs heyvanları – ağ at, xoruz, bəzi qaynaqlara görə də canavar.

Müqəddəs bitkiləri –  qovaq və günəbaxandır.

İndi də Heliosun qarışdığı işlərdən danışaq.

Helios həm div (Gigantomakhia), həm də Titanlar müharibəsinə (Titanomakhia) qatılmışdır. Buradakı qəhrəmanlıqları Hefistosu müharibənin ortasında xilas etməkdən, bir də Kirke ilə bərabər bir divi öldürməkdən ibarətdir. Bundan başqa Persofone qaçırılanda da Helios bunu eşidir və Demeterə belə deyir: “Vaxt itirmə, çünki artıq qızını yox, Zevsin qardaşı Aidin özünə gəlin seçdiyi, üçüncü krallığın kraliçasını axtarırsan”. Hə bir də Afrodita Hefistosu Areslə aldadanda, eləmə tənbəllik qaçıb bunu Hefistosa yetişdirir. Orda da maraqlı tema yaşanır başqa vaxta qalsın.

Heliosla Poseydon Korintheyə kim ağalıq etməli üstündə sözləri çəp düşür, bunu da Briareos düzəldir və nəticədə Kornth boğazı və ətrafı Poseydona, şəhər mərkəzi isə Heliosa qalır.

Ölümlü və ölümsüz uşaqları

Ölümsüzlər: Lampetia ilə Phaethousa, Okeanid Klymeneden doğulan 7 qız (Heliades, Heliadlar) və Phaethon, Okeanid Perseisdən doğulma Kirke, Krete ya da Perseisdən doğulma Pasiphae, Okeanid Aiglədən doğulma lətafət pəriləri (Kharites, Graces), Klymene və ya Ketodan doğulan Astris, Gorgon Aix, Horai deyilən mövsüm tanrıçaları, bir də Strabona görə Tanrıça Afinada doğulma Rodos daimonları.

Ölümlülər: (nə?) Kolkhis kralı Aeetes, Kolkhis və Tauros kralı Perses, Heliadai adı verilən 7 Rodos kralı, Rodos şəhzadəsi Elektryone, Elis kralı Augeias, Korinth kralı Aloios, Andros hökmdarı Thersanon ( dünyada adam qalmadı).

Mənbə: Mifologiya kitabları və məqalələr toplusu.
#Zevs #Rodos #Helios #Selena #EOS # Ares # Demetre # Aid #Odyssey #Kalipso #Okeanid #YunanMifologiyasi #Titan #Div