Kral Midas

 

Əgər Rik Riordanın "Apollonun vəzifələri" kitablarını oxuyursunuzsa, milyon faiz Kral Midasla da tanış olmusunuz. Az aşın duzu olmayan Apollon və ondan geri qalmayan Midasın mifologiya qarışıq həyəcan verici əhvalatlarını oxumaq da ayrı bir ləzzət edir. Hətta bu silsilənin "The last Hero" kitabında Midas demişdir:

"Hökumətlər məhv olar. Ölülər dirilər. Nəhənglər Olimpə hücum edər, ancaq qızıl hər zaman dəyərini qoruyar!"

Kimdir bu Midas?

Bir gün Frikya kralı Gordios ölür. Hamı yasdadır, məmurlar təlaş içərisindədir çünki Gordios bir mirasçı təyin etməmişdi. Nə edək, necə edək deyən məmurlar qərara gəlirlər ki, getsinlər kahinin yanına. Kahin də gözünə döndüyüm deyir ki, bəs şəhərə arabasıyla daxil olan ilk adam bu ölkənin kralı olacaqdır və ta taaaa kasıb ailədən olan, xəstə anası və meşədə işləyən atası ilə günlərdir yol gələn Midas şəhərə daxil olur. Beləliklə tarixdə Frikyanın ən tanınmış 2 kralından biri Midas kral elan edilir. Frikya kralları ya Gordios, ya da Midas olaraq yad edilirdi. Onu da deyək ki, kral Midasın zamanında Frikya çiçəklənmə dövrü keçirdir. Bol-bərəkətli, güclü bir dövlətə çevrilir.

Toxunduğum hər şey qızıla çevrilsin.

Deməli, bir gün Dionisin çox istədiyi Silenos ( qoca satirlərə verilən addır ki, bu satir yaşlı bir musiqi ustasıdır) bəzi qaynaqlara görə meşədə, bəzilərinə görə isə Midasın gül baxçalarında yuxuya gedir. Bunu tapıb Midasın yanına gətirirlər və kral da onu necə deyərlər krallara layiq qarşılayır. Bir neçə müddət sarayda qalan Silenosun xətrinə heç kim dəymir, yediyi önündə, yemədiyi arxasında olur. Bu Dionisin qulağına çatır və Silenosun arxasınca Midasın sarayına gəlir. Dionis: "Bu yaxşılığının qarşılığında məndən nə istəyirsən?" deyir və

Midas: "Toxunduğum hər şey qızıla çevrilsin ki, çox zəngin olum" cavabını verir.

Dionis də bu istəyi yerinə yetirir. Midas çox sevinclidir. Əlini nəyə vurursa o dəqiqə qızıla çevrilir vəəə axşam düşür, ac mədə yemək istəyir. Əhvalı yerində, zəngin süfrəyə əyləşib, ağzına bir qismət yemək aparanda görür ki, yemək qızıla çevrilib. Həsrətlə yeməklərə baxır, ancaq heç nə edə bilmir. Bu belə davam edir ki, ta ki, çox istədiyi qızını qucaqlayana qədər. Övladının qızıla döndüyünü görən Midas Dionisə bu bəladan azad olması üçün yalvarır. O da cavabında Paktalos çayında çimməyini məsləhət görür. Şərab tanrısının sözünü yerə salmayaraq çayda çimən Midas bu istəkdən azad olur. Onu da qeyd edək ki, bu hadisədən sonra o çayda qızıl tapılıb və bunu da Midasın hadisəsi ilə əlaqələndiriblər.

Bu kral Midasın daxil olduğu məşhur rəvayətlərdən biri idi. İndi keçək 2-yə.

Uzunqulaq Midas.

Mifologiyada şeirin, incəsənətin musiqinin tanrısı olan Apollonla, çəmən tanrısı Pan arasında bir musiqi yarışması təşkil olunur. Bizim bədbəxt Midas da juri heyətində olur. Bilirik ki, satirlər qaval çalar. Pan öz qavalını çalaraq gözəl ahəng bəxş edir dinləyənlərə, Apollon da bundan geri qalmayaraq, öz lirasını bütün alətlərdən üstün tutaraq dinləyənlərə gözəl anlar yaşadır. Hakimlərdən biri dağ tanrısı Tmolos birincilik çələngini Apollona verir, Midas isə çələngini Pana verir. Tanrı Apollon Midasın bu hərəkətinə çox qəzəblənir ( ahh onun egosu) və “ gözəl musiqini ayırd edə bilməyən qulaq insan qulağı ola bilməz, sənə eşşək qulaqları yaraşar” deyərək Midasın qullarını eşşəkqulaqlarına çevirir. Əlacsız qalan kral başına böyük bir Frikya konusu qoyur. Bunu görən xalq da “Midas niyə başına belə bir şey qoyur?” sualını verməyə başlayır.  Həqiqəti isə bircə Midasın bərbəri bilirdi. O da kiməsə deməkdən qorxurdu çünki bilirdi ki, danışsa öləcək. İçində daha çox saxlaya bilməyən bərbər tənha bir yerə gedib, bir quyuya bağırır: “Midasın eşşək qulaqları var!”. Təbii ki, bu boşluqdan ətrafa yayılan səda nəticəsində hamının hər şeydən xəbəri olur. Əlacsız qalan kral qulaqlarını kəssə də, onlar yenidən uzanır. Bu hadisədən sonra Midas Apollona yalvarır: Bütün sərvətimi götür, məni bu lənətdən azad et. Apollon da xahişini qəbul edir, kral Midası Lənətdən xilas edir və onun canını alır. ( Başın batsın Apollon, kitabı oxusanız bu kəliməni dəfələrlə işlədəcəksiniz ). Bir başqa mənbəyə görə Midas bərbəri öldürtdürüb, özü də öküz qanı içərək canına qəsd edir.

Bu hadisənin bir başqa versiyasına görə isə Afina bir gün çay qırağında qaval çalır, çalarkən də çox çirkin göründüyünü və Hera ilə Afroditanın ona güldüklərini görür və qavalı bir kənara tullayaraq bu aləti çalanı cəzalandıracağına and içir. Bundan xəbəri olmayan Marsyas da qavalı götürür və inanılmaz dərəcədə gözəl çalmağa başlayır, hətta Apollona meydan oxuyur. Apollon bir şərtlə razılaşır: Qazanan uduzana hər şeyi edə bilər!. Yarışma başlayır və Marsyas qavalı tərs çala bilmədiyi üçün uduzur, ancaq Midas qayıdıb nə desə yaxşıdır: “Pəs mən Marsyasın ifasını çox bəyəndim” Apollonun hirs beyninə necə vurursa Midasın qulaqlarını eşşək qulaqlarına çevirir, Marsyası da ağacdan asaraq dərisini soyub öldürür. ( Yarışmadı da qadam niyə belə eliyirsən nccn) Sonra hirsi soyuyur, ona rəhmi gəlir və onu bir çaya döndərir. ( Sonra Zevs Apollonu Olimpdən qovanda hamı hirslənir )

Əslində isə Kral Midasın qulaqları normaldan çox böyük idi. Onda assimetrik qulaq xəstəliyi mövcud idi. Xalqından utanan kral başında papaqla gəzirdi ki, bu da söz-söhbətə yola açırdı ki, nəticədə bu günə qədər gəlib çıxan belə əfasanə yaranmışdı.

Hələlik.😁

Mənbə: https://secmehikayeler.com/efsaneler/mitoloji-kral-midasi-nasi-anlatiyor.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Midas

https://riordan.fandom.com/wiki/Midas

Özhan Öztürk -Dünya Mitolojisi