NJORD (German-skandinav mifologiyası)

 

Njord- Njörðr german-skandinav mifologiyasında dəniz tanrısıdır. Külək ilə də əlaqələndirilmişdir. Belə ki, bir dəniz tanrısı olaraq qasırğaları sakitləşdirir, çətinliyə düşən gəmilərə kömək edir, əlverişli küləklərin əsməsinə şərait yaradır. 

Njord bacısı Nerthus ilə evlənmişdir. Deyilənə görə Freyr ilə Freyjanın anası Nerthusdur, amma ataları Njorddur. Njord bu evlilikdən sonra nəhəng Skadi ilə evlənmişdir. 

Njord Vanir tanrılardandır və Noatunda yaşayır. Noatun "gəmilərin məkanı" mənasında işlədilir. 

Aesirlə Vanirlər arasında olan müharibənin sonunda oğlu Freyr, qızı Freyja ilə birlikdə Aesir tanrılarına  verilmiş və o vaxtdan etibarən Asgardda yaşamışdır. 

Njord Vikinglərin dinində sərvət, dəniz, dənizçilik ilə əlaqələndirilirdi. Belə ki, Skandinaviya ölkələrində əgər bir adam çox varlıdırsa ona "Njord qədər zəngin" deyirdilər. 

Skandinaviyada ən çox ibadət edilən tanrılardan biri də Njord idi. Vikinglər gəmilərinə Njordun fiqurlarını çəkirdilər. 

Grímnismálda Njord haqqında "Yüksək taxta məbəd" Noatunu idarə edən, "Pis niyyətdən məhrum", "İnsanlığın şəhzadəsi" kimi danışılır. 

#mifologiya #germanskandinav #skandinavmifologiyası #Njord #tanrı #dəniztanrısı #Aesir #Vanir #Freyr #Freyja #ilahə #nəhəng #div #Noatun #gəmilərinməkanı #dəniz  #viking #Nerthus #Asgard  #Njörðr #Grímnismál #Skadi

ADAPA ƏFSANƏSİ (Mesopatamiya mifologiyasl)

 

Mesopatamiya mifologiyasına görə yaranan ilk insan Adapa idi. Belə ki, Şumer kralları siyahısında xalqın ilk lideri Adapa göstərilirdi. Bəzən onu Oanes və Alulim kimi də yad edirdilər. Akkadca adının mənası "kişi" deməkdir. 

Adapa qədim Eidug şəhərinin kralı idi. İnanclara görə Enki tərəfindən yaradılmışdır, hətta Enkinin oğlu olduğuna dair söz-söhbət də var. Yarı ölümsüz idi, ancaq ölümsüzlərin gücünə sahib idi. Deyilənə görə Enki ona kainatın sirrlərinin yarısını öyrətmişdir. İnsanlığa dili öyrədən də məhz Adapadır. 

Kral olmaqla yanaşı həm də bir rahib idi. Öləndən sonra yarı tanrı qrupuna daxil olan yeddi böyük müdrikdən (apkallu) biri olmuşdur. 

İndi keçid alaq əfsanəyə.

Əfsanəyə görə Adapa tanrı soyundan gələn bir fanidir. Balıqçının qayığını dənizdə batırdığına görə cənub küləyinin qanadlarını sındırır və buna görə də tanrıların tanrısı Anunun qarşısında hesab verməli olur. Adapanın qoruyucu tanrısı Enki ona xəbərdarlıq edir ki, cənnətdə olarkən heç bir şey yeyib-içməməlidir. Guya ordakı bütün yeməklər və içkilər zəhərlidir. Anumun hüzuruna çıxdıqdan sonra tanrıların tanrısı onun haqqında qərar verməzdən əvvəl ölümsüzlük bəxş edən nemətləri gətizdirir, amma Adapa yemir. Anum da təəccüblənib səbəbini soruşanda, Adapa belə cavab verir: "Başqa biri nə ye, nə də iç dedi." Anum da əsəbləşir və əmr edir ki, Adapanı yer səthinə tullasınlar. Bu Enkinin bir oyunu idi. Çünki bu yalan sayəsində Adapa ölümsüz olmaqdan məhrum olur. 

Bu əfsanəyə görə insanların ölümsüz olmamağının yeganə səbəbi Adapanın axmaqlığı olur. Enki oğluna müdriklik bəxş edir, lakin ona ölümsüzlük vermir. 

#mifologiya #əfsanə #mif  #mesopatamiya  #Adapa  #adapaəfsanəsi #insan #ilkinsan #şumer #kral #oanes #alulim #ölümsüz #yarıtanrı #cənubküləyi #tanrı #anum #enki #cənnət #fani #god #mythology

DƏNİZ İLAHƏSİ MA TSU (Çin mifologiyası)

 

Ma Tsu və ya Mazu Çin mifologiyasında Daoizm inancında yer və dəniz ilahəsidir. Çincə Ma zu  "Ana ata" mənasındadır. Ma Tsu balıqçıların da qoruyucusudur.

Lin Moniang 960-cı ildə Lin Yuanın 7 övladından biri olaraq dünyaya göz açır. Doğularkən ağlamadığına görə ona "Səssiz qız" deyirdilər.  Ma zu 8 yaşında olarkən dini mətnləri oxuyub, gördüyü yuxular ilə gələcəkdən xəbər verə bilirdi. Bir gün yuxuda balıqçı qardaşlarının dənizdə batdığını görür və dənizin dalğalarını sakitləşdirərək əlləri ilə qardaşlarını, ağzı ilə isə atasını çəkib dənizdən çıxardır. Bu vaxt qızının transda olduğunu görən ana onu oyandırmağa çalışır, lakin Ma zu oyanmır. Bu səfər ana qızının öldüyünü düşünərək ağlamağa başlayır. Anasının fəryadını eşidən qız oyanır və onu səsləyir. Səsləyərkən də atasını ağzından salır, ancaq qardaşlarının evə sağ-salamat qayıtmağına kömək edir. Qardaşlar başlarına gələni danışdıqca qızın həyata keçirtdiyi möcüzə hamıya ayan olur. Dənizçilərin ibadət etdiyi ilahə 16 yaşında olarkən hava axınını da idarə etməyi öyrənərək bir çox möcüzə reallaşdırır. Nəticədə xeyli insanın həyatını xilas edir. Mazunun ölümü haqqında da xeyli əfsanə vardır. Belə ki, 987-ci ildə 28 yaşında ölüb. Belə ki, bir dağın zirvəsinə çıxıb, ordan da cənnətə uçmuşdur. Digər əfsanəyə görə isə 16 yaşında olarkən atasını tapmaq üçün dənizə gedir və üzməkdən yorulub boğulmuşdur. Cəsədi isə Matsu adalarından Nankan adasının sahilinə çıxmışdır. 

Çin ay təqviminin 3-cü ayının 23-cü günü Ma Tsunun ad günüdür və bu münasibətlə də həmin gün Mazu festivalı keçirilir. 

Ma Tsuya ən çox Zhejiang, Fujian, Tayvan və Vietnamda ibadət edilir. 

#mifologiya #çin #çinmifologiyası #dəniz  #dənizilahəsi  #ilahə  #tanrı  #daoizm  #dinimətn  #mythology  #chinesemyth  #MaTsu  #Mazu  #dənizçi  #balıqçı  #god  #goddess #ARQONAVTLAR

ŞANQO (Afrika mifologiyası)

 

Şanqo Afrika mifologiyasına görə Yoruba xalqının atasıdır. Niger çayı ilahəsi Oya ilə Oşunun yoldaşı olub, səma və şimşək tanrısıdır. Bu tanrı Afrikada Sango, Xango, Çango, Oba Koso (asılmayan kral), Latın Amerikada Jakuta (daş atan), Haitidə Nago Şango olaraq bilinir. Tanrının xidmətçilər külək "Afefe" ilə göyqurşağı "Oşun Mare"dir. 

Simvolları: ikibaşlı döyüş baltası ki, adı "oşe"dir və şimşəkdir.

Şanqo əvvəl insan olub. Belə ki, Oyo xalqının kralıb olub və 7 il hakimiyyətdə olduqdan sonra vaxt keçdikcə insanlar ona tanrı kimi ibadət etməyə başlamışdır. Bu kralın nəfəsində alov olduğuna və şimşək göndərdiyinə inanılırdı. Bir gün kral yerinə göz dikən 2 rəqibi ilə dalaşmışdır. Düello nəticəsində rəqiblər ölür və xalq bunu cinayət kimi qəbul edir. Nticədə kral, ailəsi və dostları ilə birlikdə qəbilədən uzaqlaşdırılır. Koso adlandırılan əraziyə yerləşdikdən sonra Şanqonun kampı qasırğada məhv olur və ailəsi ölür. Kral da kədərindən özünü asır. Kralı taleyi düşmənlərinin zarafatı halına gəlir, ancaq onun təqibçiləri və dostları krallarına ibadət etməyə başlayırlar və dua edirlər ki, ona gülənləri cəzalandırsın. Bir müddət sonra Kralın taleyini lağa qoyanların evləri yanmağa başlayır. Bu hadisədən sonra Şanqo ilahiləşdirilir və Kosoda onun adına bir məbəd tikirlər. Şango bir başqa ilah olan Kubadakı Şango ilə birləşdirilir. Deyilənə görə Şanqo qasırğa yaratmaq üçün batu təbilini çalırmış.

XVIII və XIX əsrdə xeyli Afrikalı qəbilələri kölələşdirilib Amerikaya aparıldı. Cənubi Amerikanın bəzi yerlərində Afrikalı kölələr və onların nəvələri tərəfindən Şanqoya ibadət yenidən dirçəldi. XXI əsrin əvvəllərində Şanqo Kubanın Santeria ənənəsində, Haitinin Vodou dinində və Braziliyanın Candomble kültündə ibadət edirdilər. İki yeni dini hərəkətə də onun adını veriblər: Trinidad Shango və Xango.

#Şanqo #shango #mifologiya #afrika #afkrikamifologiyası #yoruba #yorubaxalqı #qəbilə #kral #şimşək #təbil #oshe #məbəd #Xango #TrinidadShango #Kuba #haiti #balta #külək #afefe #göyqurşağı  #Oşun #Mare #oşun #ilahə #tanrı #ilah #god #goddess #mythology #ARQONAVTLAR

QATAY (Türk xalqlarının mifologiyası)

 

    Qatay- türk və altay mifologiyasında zəlzələ tanrısıdır. Kaday və ya Kıtay (Kıday) olaraq da bilinir. Bəzən bu tanrını Dəmirçi tanrısı kimi də tanıyırlar. 40 buynuzlu buğası ilə zəlzələ yaradır. Belə ki, bu buğa qəzəblənəndə ayaqlarını yerə sürtməyə başlayır və beləliklə də kiçik zəlzələlər yaranır. Daha qəzəbli olanda isə ayaqlarını möhkəmcə yerə vurur və buynuzlarını torpağa batırıb, onu silkələyir. Xırıltıları isə zəlzələnin gurultusunu yaradır. 

Qatayın doqquz təbili (böyük nağara) vardır. Ona doqquz xan itaət edir. Tanrıların soyundan gəldiyinə inanılır. Ona qırmızı inək qurban edirlər. Dəmirçilər bu inəyin qanını çəkic, zindan və s. alətlərinə yaxır və heyvanın ürəyini də dəmirçi ocağına atırlar.

Adın mənası yeri-göyü bir-birinə qatan mənasındadır. Monqolca Hatah çətin mənasındadır. Kuman dilində isə dostluq mənasında işlədilir. Qədim türkçədə Kat/Kad/Kas sözü külək, qasırğa deməkdir. 

Mənbə: Türk Mitolojisi Ansiklopedisi

#mifologiya #türkxalqları #Kaday #Qatay #zəlzələ #tanrı #zəlzələtanrısı #buğa #buynuz #40buynuzlu #dəmirçi

TEFNUT (Misir mifologiyası)

 

Tefnut Misir mifologiyasın "nəm" ilahəsidir. Göz yaşları yerə düşəndə böyüyüb, inkişaf etməsi üçün ətirli bitkiləri yaratmışdır. Heliopolis Enneadında Tefnut qardaşı və eyni zamanda yoldaşı olan Şu ilə ilk tanrılardan olan Atumun uşaqlarıdır. Atumun tüpürcəyindən yaranmışdılar. Tefnut ilə Şu yer və səmanın yəni Geb ilə Nutun valideynləridir. Qızı Nut ilə birlikdə günəşi qarşılayırdılar. 

Memfis yaradılış mifində Tefnutu "Ptahın dili" olaraq adlandırmışdılar. Digər miflərdə Tefnut Horusun sol gözü ilə Ranın gözü ilə əlaqələndirilmişdir. Sonrakı miflərdə isə Tefnutun Thoth evləndiyi bildirilir. 

Tefnutun nəvələri: Osiris, İsida, Seth, Neftisdir. 

Necə təsvir edilir?

Tefnut adətən dişi aslan kimi və başında isə alov və müqəddəs ilan təsvir edilir. Bundan əlavə əynində o vaxtlar əsilzadə xanımların geyindiyi bir geyim görürük, qulaqlarını isə qızıldan sırğalar bəzəyir. 

#mifologiya  #Tefnut  #Misir  #misirmifologiyası  #nəm  #şey  #aslan  #dişiaslan  #şu  #chu  #geb  #nut #atum #egypt #mythology #ARQONAVTLAR #persiceksonvəmifologiya